قوله تعـــالی: {فَإِذا مَسَّ الْإِنْسانَ ضُرٌّ دَعانا ثُمَّ إِذا خَوَّلْناهُ نِعْمَةً مِنَّا قالَ إِنَّما أُوتیتُهُ عَلی‏ عِلْمٍ}

پــــروردگار در این آیه یکی از خصال بد انسان را بیان نموده و میفرماید: همینکه آسیب و رنج و محنتی به آدمی روی کند ما را بخواند تا آن بلا و محنت را از او دور کنیم و چون به او نعمت و دولت عطا کنیم میگوید این نعمت دانسته و به استحقاق نصیب من گردیده و از راه معرفت و تدیبر در کسب و تجارت به من رسیده و حال آنکه آن نعمت و اقبال امتحان و آزمایش است برای او تا معلوم شود در قبال آن نعمت چگونه شکر و سپاس بجای آورده و یا کفران بعمل می آورد, پس پاداش یا کیفر داده شده به حسب اعمالش می باشد, اما بیشتر مردم از سِـــر آن بی خبرند و نمی دانند.

ابن بابویه از اسماعیل بن فضل روایت کرده ذیل آیه (وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ) از حضرت صادق ع در مورد دعای قبل طلوع الشمس و قبل غروبها را سؤال کردم فرمود: بر هر کس واجب است همواره پیش از طلوع و غروب آفتاب هر بار ده مرتبه بگوید : (لا اله الا اللّه وحده لا شریک له، له المـلک و له الحـمـد یـحـیـى و یـمـیـت و یمیت و یحیى و هو حى لا یموت بیده الخیر و هو على کل شى ء قدیر).

توضیح : یعنی: هیچ معبودی جز الله نیست که تنها و بی‌شریک است، پادشاهی و حمد و ستایش سزاوار او و از آن اوست و او بر هر چیزی و هر کاری تواناست و الله تعالی زنده میکند و میمیراند و میمیراند و زنده میکند شکی نیست خدای لایزال و تمام خیر به قدرت الله است و از طریق قدرت الله به ما ساری و جاری می‌شود.

(إِنَّ الَّذِینَ یُحَادُّونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ کُبِتُوا کَمَا کُبِتَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۚ وَقَدْ أَنْزَلْنَا آیَاتٍ بَیِّنَاتٍ ۚ وَلِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ مُهِینٌ یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِیعًا فَیُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوا ۚ أَحْصَاهُ اللَّهُ وَنَسُوهُ ۚ وَاللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ):

کسانی که با خدا و رسولش مخالفت می‌کنند مانند کافران پیشین به رو در آتش دوزخ می‌افتند و ما آیات روشن خود را فرستادیم و از برای کفار عذاب ذلت و خواری مهیا شده ای رسول ما یاد کن آن روزی را که خدای تعالی تمام خلایق را برای حساب زنده گرداند و خبر دهد ایشان رابه آن چه عمل کرده‌اند یعنی اعمال شان را در مقابل آن ها آورند تا خجل و شرمنده شوند و این شرمندگی نوعی از عقوبت (شکنجه،تنبیه) و عذاب می باشد چنان که یکی از ما به دیگری می گوید تو را آگاه کنم از آنچه کرده ای تمام آن اعمال و معاصی را که به جا آورده‌اند خداوند ضبط فرموده و آن ها فراموش کرده اند, ولی پروردگار ایشان را آگاه سازد که او بر همه چیز دانا و گواهست.

در کتاب خصال بسند خود از شعیب روایت کرده که حضرت صادق ع فرمود: "حدیث ما آل محمد ﷺ سخت و دشوار است کسی تاب آنرا ندارد مگر فرشته مقرب و یا نبی مرسل و یا بنده ای که خداوند دل او را به نور ایمان امتحان نموده و در مدینه فاضله محصور شده باشد." شعیب گفت عرض کردم مدینه فاضله محصوره چیست؟! فرمود: "قلبی که خاطر جمع از شک و شبهه باشد."

در مذمت اصحاب رأی و گمان میتوان گفت این دسته طایفه دیگری هستند که اصحاب رأى و هوا و ظنی مسلکان نامیده شده اند که به کلی منکر حدیث و روایت هستند و به قرآن هم عمل نکنند و آنان احکام دین را از روی ظن و قیاس گرفته اند و در حقیقت شیعیانی هستند که ائمه و احادیث آنها را رها نموده و به دنبال سخنان ابو حنیفه و عضدی و امثال آنها رفته اند و پیروان ائمه را غالی دانسته و خودشان را برابر با معصومین میدانند و در واقع نسبت به خویش غلو کرده اند و چون بحدیث و روایت اعتقاد ندارند لذا گوش به روایاتی که در بر ایشان وارد شده نمیدهند.
در کافی بسند خود از حضرت باقر ع روایت کرده که فرمود: حضرت امیرالمؤمنین ع در حدیث مفصلی فرموده: "بعضی از مردم هستند که نابینا میباشند و آنها کسانی باشند که قرآن را فراموش نموده و پیرو ظن و گمان شده اند و در امور دین به خدائیکه خالق آنهاست سبقت گرفته اند."
و در بصائر الدرجات از حضرت باقر ع بسند خود روایت نموده که فرمودند: اگر ما برای خود حدیثی کنیم هر آینه گمراه میشویم چنانکه جمعی از پیشینیان گمراه شده اند و لذا حدیث ما با شاهد و بینه است که از طرف پروردگار به پیغمبر ﷺ بیان شده و آنحضرت برای ما بیان فرموده است.
و این حدیث در کافی نیز روایت شده هرگاه اعتماد و تکیه کردن به رأی ائمه سبب گمراهی شود پس چگونه از غیر امام گمراهی نیاورد؟ و در کافی از یونس بن عبدالرحمن روایت کرده که گفت حضور حضرت موسی بن جعفر ع عرض کردم یگانگی خدا به چه چیز شناخته میشود؟ فرمود: ای یونس از بدعت گذاران مباش هر کس برای خود عمل نماید هلاک شود و هر آنکه اهل بیت پیغمبرش را ترک کند گمراه میگردد و کسیکه عمل به قرآن و گفتار پیغمبر نکند کافر است.
و در محاسن بسند خود از حضرت رضا ع روایت نموده که به اصحابش میفرمود: "هر گاه چیزی را یقین دارید بگوئید و اگر یقین ندارید ساکت شوید." و دست خود را بر دهن محمد بن حکیم که راوی خبر بود نهاد, راوی گفت بحضورش عرض نمودم برای چه دست روی دهانم نهادید؟ فرمود: "پیغمبر ﷺ کلیه احکامی را که تا روز قیامت مردم به آن احتیاج دارند آورده و باقی نگذاشته حکمی را که شما برای خودتان آنرا بگوئید." و اینحدیث در کافی نیز روایت شده است.
در کافی و محاسن برقی بسند خودشان از یحیی حلبی و ابن مسکان و حبیب روایت کرده اند گفتند حضرت صادق ع به ما فرمودند: "نزد من از شما اصحاب محبوبتر کسی نیست همانا مردم به راههای مختلف سیر مینمایند بعضی به هوای نفس خود عمل میکنند و گروهی به آرا خود میباشند ولی شما راهی را در پیش گرفته اید که برای آن اصل و حقیقتی است." و در روایت دیگر فرمود: مردم اینطرف و آنطرف رفته اند طایفه ای پیرو هوای نفس و دسته ای برای خود عمل کنند و بعضی عمل به روایات نمایند و خداوند شما را دوست داشته و هدایت فرموده برای دوستی خود و دوستی کسیکه شما را دوستی آنها نفع میرساند که مراد ائمه میباشند.
و در تهذیب بسند خود از حضرت صادق ع روایت کرده که فرمود: "ما روز قیامت در پیشگاه پروردگار ایستاده و میگوئیم پروردگارا ما به کتاب و قرآن خودت عمل نمودیم و گروهی از مردم میگویند ما به رای و هوای نفس خود عمل کرده ایم."

توضیح : نویسنده: اخبار در مذمت این قبیل اشخاص زیاد است و بیش از چند هزار روایت میباشد و ما بعضی را در کتاب تکلیف زمان غیبت که نوشته ایم ذکر نموده ایم و چون موضوع تحریف قرآن اهمیت به سزائی دارد این مقدمه را قدری بسط دادیم تا موضوع کاملا روشن شود و خوانندگان مطالب به سخنان بیهوده دیگران توجه نکنند و البته ما اخبار تحریف را در ضمن تفسیر هر یک از آیات بیان میکنیم تا مزید بینائی خوانندگان گردد و ذکر خواهیم نمود که اگر بعضی را بخواهیم به ظاهرشان واگذاریم فصاحت قرآن نیز از بین میرود.

در تفسیر امام است که رسول اکرم ﷺ فرموده است: "این قرآن نور روشن و ریسمان محکم و فضیلت بزرگ و مرتبۀ بلندیست و مایه شفا و سعادت است هر کس از قرآن روشنائی طلب نماید خداوند او را منور فرماید و اگر آمورش را به آن واگذارد خداوند او را حفظ کند و هر که به قرآن توسل جوید خداوند نجاتش بخشد و هرکس ملازم قرآن شود بلند مرتبه گردد، و هر که از غیر قرآن هدایت طلبد خداوند او را بحالت گمراهی واگذارد".
در کتاب امالی بسند خود از پیغمبر اکرم ﷺ روایت نموده که فرمود: "خداوند عذاب نکند هر دلی که حافظ قرآن باشد" و نیز روایت نموده از رسول اکرم ﷺ که فرموده: "بهترین مردم کسانی هستند که قرآن را یاد گرفته و به مردم یاد میدهند" و عیاشی در تفسیرش از حضرت صادق ع روایت کرده که فرمود: رسول اکرم صلى الله علیه و سلم فرموده: "هرگاه فتنۀ روزگار شما مردم را فرا گرفت و روزتان چون شب تار شد برشما باد توسل به قرآن که شفیعی است که شفاعتش پذیرفته میشود و اگر آنرا پیشوای خود کنید شما را به بهشت برساند و چنانچه از آن اعراض و دوری نمائید به جهنم رانده خواهید شد و نیز از حارث اعور روایت کرده که گفت حضور امیرالمؤمنین ع شرفیاب شده و عرض نمودم هرگاه در محضر مبارک حاضر میشوم دینم محکم میشود و زمانیکه خارج میشوم سخنان بیهوده ای میشنوم فرمود: به آن چیزهایی که منافقین میگویند و عمل میکنند؟ عرض کردم بلی فدایت شوم فرمود: شنیدم پیغمبر اکرم ﷺ فرمود: "جبرئیل نازل شد و گفت ای محمد صلى الله علیه و سلم به این زودی فتنه ای میان امتت پدید آید." (مراد غصب خلافت و امامت بود) "گفتم ای جبرئیل چاره و راه خلاص امت چیست؟ گفت قرآن خدا یگانه راه علاج و خلاص است و در آن بیان حوادث گذشته است که وسیلۀ عبرت دیگران بوده و نیز اخبار آینده و وسیلهٔ حکم میان خلایق است و قرآن حق و حقیقت است نه مزاح و افسانه و هر ستمکار که به قرآن پشت نموده و به آن عمل نکند خداوند سرنگونش گرداند و قرآن ریسمان محکم خداست و ذکر و راه راست اوست به هوای نفس مردمان باطل نشود و زبان آنها او را نپوشاند و کهنه نگرداند و عجایب آن به آخر نرساند و دانشمندان از آن سیراب نشوند و هر که گفتارش بر طبق آنست راستگو باشد و مورد تأیید مردم واقع گردد و به آنکه به قرآن عمل کند اجر داده خواهد شد چنگ زدگان به قرآن راهنمائی میشوند و قرآن کتاب با عظمت خداست و هرگز از بین نرود و باطل نگردد و از مصدر عز ربوبی و از جانب خداوند ستوده دانا و توانا نازل شده است". و نیز از پیغمبر اکرم ﷺ روایت نموده که فرمود: "غفلت نکنید از قرائت قرآن در صبح و شبانگاه که زنده کننده دلهای مرده است و انسان را از عمل زشت و منکر باز میدارد.
در تهذیب بسند خود از حضرت صادق ع روایت کرده که فرمود: "سه چیز است که بلغم را برطرف کند و حافظه را زیاد گرداند : مسواک کردن, روزه گرفتن و تلاوت نمودن قرآن."

توضیح : و در کافی از آنحضرت روایت کرده که نیست چیزی که فیما بین دو نفر مورد اختلاف باشد مگر آنکه برای رسیدگی و رفع آن در قرآن اصل و قانونی وجود دارد لکن عقول مردم آنرا درک نمی نماید.
ابن عباس روایت کرده هر که قرآن بخواند و تفسیر آن را نداند نادانی باشد که نمیداند چه میگوید.
و نهایتاً اخبار در فضیلت تلاوت قرآن بسیار است به این مقدار در ابتدا قرآن در سوره بقره اکتفا شد.

ای اهل ایمان بردبار باشید و به صبر و استقامت یکدیگر را سفارش کنید و با امامان مراوده نمائید و با ایشان پیوسته باشید و از خدا بترسید تا رستگار شوید.

همانا بعضی از اهل کتاب اشخاصی هستند که به خدا و آنچه به شما نازل نموده و هم به کتاب خودشان ایمان آوردند و خاشع خاضع هستند, در درگاه خدا و آیات او را به بهای اندکی نفروشند برای آنها نزد خدا پاداش نیکوئی است و خداوند به زودی به حساب خلق خواهد رسید,

ولی آنهائی که خدا ترس و پرهیزکار شدند برای ایشان بهشتهائی است که زیر درختانش نهرها جاری بوده و همیشه در آنجا جاوید بمانند به آنچه از طرف خدا نازل شود بهره مند گردند و چیزی که در نزد خداست برای نیکان از هر چیز بهتر است,

قوله تعـــالی: {فَما بَکَتْ عَلَیْهِمُ السَّماءُ وَ الْأَرْضُ وَ ما کانُوا مُنْظَرینَ}
"آسمان و زمین بر آن گذشتگان نگریست و بر هلاکشان مهات ندادند."

ابن قولویه ذیل آیه فوق از کثیر بن شهاب حارثی روایت کرده گفت در رحبه حضور امیرالمؤمنین ع شرفیاب شده بودم حضرت امام حسین ع وارد شد پدر بزرگوارش تبسمی نمود و فرمود خـــداوند یاد نمود قومی را و از راه سرزنش فرموده آسمان و زمین بر آنها گریه ننمود پس از آن فرمود به خــــدائیکه دانه را از زمین شکافته و بیرون می آورد و موجودات را خلق می نماید همانا فرزندم حسین را به قتل میرسانند و آسمانها و زمین بر او گریه میکنند.
حضرت صادق ع فرمود قاتل امام حسین ع و یحیی پیغمبر ولد زنا و حرام زاده بودند و آسمان تا شش ماه بر حضرت امام حسین ع گریه نمود و قرمز بود و قرمزی زمین و آسمان همان گریه آنهاست.
و از حضرت باقر ع روایت کرده فرمود: پدرم میفرمود اگر اشک چشمان کسی برای کشتن حضرت امام حسین ع جاری شود حتی به مقداریکه صورتش از اشک تر شود خــــداوند به سبب آن گریه غرفه ای در بهشت باو عطا کند و هر کس گونه هایش تر شود برای خاطر اذیتیکه از دشمنان بما رسیده خــــداوند او را در بهشت جای دهد و از او اذیت و آزار برگرداند و روز قیامت از آتش جهنم ایمن باشد و هر کس متذکر ما شود یا دیگری را متذکر سازد و اشک چشمانش جاری شود به مقداریکه بال مگسی تر شود خــــداوند گناه او را بیامرزد.

قوله تعــــالی: {فَارْتَقِبْ یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبینٍ}
"ای رسول ما منتظر باش روزی که از آسمان دودی آشکارا برای عذاب کافران پدید آرد."

طبرسی ذیل آیه فوق از ابن عباس روایت کرده که چون قریش ایمان نمی آوردند و رسول خــــدا را آزار و اذیت نمودند آنحضرت بر ایشان نفرین کرد و گفت پـــــروردگارا هفت سال آنها را مانند زمان یوسف ع قحطی ده, پس چنان قحطی آمد که مردم استخوانها و پوستهای مردار خوردند, ابوسفیان حضورش آمد و عرض کرد قوم و طایفه ای را دریاب و به آنها رحم وصله بفرما که از شدت گرسنگی هلاک شدند دعا کن برای ایشان که آنها اطاعت از تو خواهند نمود, پیغمبر اکرم ﷺ دعا فرمود و خــــدایتعالی آن قحطی را از ایشان بر طرف نمود و فرمود: اندک زمانی عذاب را از ایشان بر میداریم ولی کجا متذکر شده و ایمان می آورند در صورتیکه رسول ما با آیات روشن بسوی آنها آمد و ایشان از او اعراض کردند و گفتند او شخص دیوانه ایست که مردم قرآن باو آموخته اند و این آیات راجع به رجعت است و اگر به قیامت راجع بود نمی فرمود (انکم عائدون) چه بعد از قیامت و آخرت حالتی نیست که بسوی آن برگردند.

ابن آشوب ذیل آیه فوق از پیغمبر اکرم ﷺ روایت کرده که آنحضرت در حق چند نفر از طایفه قریش نفرین کرد و فرمود: پـــــروردگارا معیشت آنها را سخت کن و قحطی بفرس به طایفه مضر مانند قحطی زمان یوسف, و خـــــداوند چنان آنها را محتاج نمود که از شدت گرسنگی پیش پای خود را نمی دیدند و ارزاق از هر طرف بسوی آنها می آمد خلایق میگرفتند ولی به خانه هایشان نمی رسید و گوشت مردار و سگ و پوست حیوانات میخوردند و قبرها را میشکافتند استخوانها را سوزانیده و با آن سد جوع می نمودند و زنان و اطفال خود را کشته و از آن تغذیه میکردند و دودی متراکم شده بود میان آسمان و زمین و اینست معنای (فَارْتَقِبْ یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبینٍ).
بعضی مفسرین از ابن عباس روایت کرده اند که گفت دودی پیش از قیامت پدید آید و سر و چشم و گوش کفار و منافقین آنها را آماس و فلج کند و مؤمنین را از آن شبه زکامی پدید آید و زمین را دود فرا گیرد مانند خانه ایکه در آن آتش افروزند و منفذی در آن نباشد که دود بیرون برود.
پس از آن میفرماید پیش از امت تو قوم فرعون را آزمایش نمودیم تا آنجا که میفرماید چه بسیار در دنیا مانند فرعونیان بودند و باغ و بستانها و چشمه های آب و ناز و نعمت فراوان که در آن غرق بودند جا گذاشتند و از همه چشم پوشیدند و ما آنها را به قوم دیگر به ارث دادیم.

قوله تعـــالی: {إِنَّا کُنَّا مُرْسِلینَ}
ما محمّد ﷺ را بسوی بندگان فرستادیم بخاطر لطف و مرحمتیکه به مخلوقات داریم همانا پــــروردگارشنواست دعای بندگانرا و به احوال آنها آگاهست همان پـــروردگاریکه آسمانها و زمین و هر چه بین آنهاست آفرید اگر یقین دارید در عالم هیچ خـــدائی نیست غیر از او که زنده میگرداند و میمیراند و آفریندۀ شما و پــــدران پیشینیان شماست ولی کفار در شک هستند و ایمان به خــــدا و روز قیامت و پیغمبر و قرآن ندارند و به آنچه خبر دادیم بتو از شب قدر سخریه و استهزاء میکنند.